2 ΚΟΣΜΟΙ 1 ΡΟΛΟΣ
ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ & ΕΠΙΒΙΩΣΗ
Η σημερινή κοινωνικo - οικονομική πραγματικότητα διακρίνεται από την συνεχή ανάπτυξη ανορθολογικών δράσεων των ατόμων – μελών του κοινωνικού συνόλου, προς διαφορετικές και «τεχνητά» πολυδιάστατες κατευθύνσεις, οι οποίες τελικά εστιάζονται στο συνεχή αγώνα για επιβίωση. Η έννοια της επιβίωσης έχει μια τελείως διαφορετική προσέγγιση απ’ αυτή που όλοι γνωρίζουμε δεν αντιμετωπίζεται ως η προσπάθεια για ζωή ή η ανάπτυξη για δράση προκειμένου να εξοικονομηθεί η αναγκαία τροφή για το άτομο και την οικογένειά του, δεν αναφέρεται καν στην προσπάθεια για προσαρμογή σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον και στη σωματική ίσως επιβολή του ατόμου «κυνηγού» έναντι κάποιων άλλων.
Η νέα μορφή που έχει λάβει η επιβίωση προβάλλεται κι επιβάλλεται καθημερινά τόσο διαμέσου των συναλλαγών των πολιτών με τις υπηρεσίες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όσο και από τη μεταξύ τους επικοινωνία, ανταλλαγή απόψεων, ιδεών, διαφωνιών αλλά και του ανταγωνισμού για την επικράτηση στην αγορά εργασίας. Σημαντικό ρόλο στην εδραίωση του νέου πλαισίου δράσης και ανάπτυξης συμπεριφορών διαδραματίζουν φυσικά και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (γραπτά και ηλεκτρονικά) αλλά και οι παράπλευρες εταιρείες που ελέγχουν ή εκείνες οι κατηγορίες προϊόντων και «αγαθών» που οφείλουν να διαφημίσουν κι επομένως επιδιώκουν να προωθήσουν και να επιβάλλουν προς το αγοραστικό κοινό.
Οι πολίτες μετατρέπονται σε «νεομάρτυρες» της αδυσώπητης δράσης της παγκόσμιας βιομηχανίας προώθησης υλικών, πνευματικών και πλεοναζόντων αγαθών προς το ανθρώπινο δυναμικό. Τράπεζες υπόσχονται εύκολα και «καθαρά» δάνεια, (τις τελευταίες δεκαετίες έχει πραγματικά ξεκινήσει μια εκστρατεία προώθησης δανείων, καρτών), σε πελάτες που είναι αμφίβολο αν έχουν τις προϋποθέσεις εξόφλησής τους, επίσης αυτοκινητοβιομηχανίες υπόσχονται αυτοκίνητα σε τιμές ευκαιρίας, super market διαφημίζουν «προσφορές» προς όφελος των πελατών!!! Όλοι ενδιαφέρονται για τον πολίτη, για τον συνάνθρωπο, για το φίλο, για τον πλησίον, ενδιαφέρονται ναι, ναι, ναι αλλά κυρίως για ένα μόνο μέρος του, αυτό της περιοχής της τσέπης του είτε αυτή έχει κάτι μέσα είτε όχι.
ΣΚΛΗΡΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ
Η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία, έχει οδηγήσει το σύγχρονο πολίτη το σύγχρονο γονέα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο δράσης, από το οποίο δύσκολα μπορεί να ξεφύγει. Περισσότερες σπουδές, περισσότερες από μια δουλειές, λιγότερα χρήματα, εργάζονται και οι δύο γονείς (όπου υπάρχουν), επανεκτιμήθηκε προσφάτως η αξία των ατόμων της Γ΄ ηλικίας (παππούς – γιαγιά), τα παιδιά παραμένουν μετά το τέλος του σχολείου στο ολοήμερο (ή κατά πολλούς «parking»). Φυσικά και στέλνονται σε φροντιστήρια ξένων γλωσσών, πολεμικών τεχνών, αθλοπαιδιών και ανάμεσα σε όλα οφείλουν και να διαβάσουν ώστε να πάρουν καλούς βαθμούς στο σχολείο, πρώτα για τους γονείς και μετά για τους ιδίους. Η γνώση επιβάλλεται δεν επιζητείται και δυστυχώς δεν εσωτερικεύεται.
Οι μαθητές έχουν μετατραπεί σε σκληρά εργαζόμενα άτομα, τα οποία εργάζονται περισσότερες ώρες από το νόμιμο οχτάωρο. Ξεκινούν πολύ πρωί, στις 7:30 από το σπίτι, γυρίζουν το μεσημέρι στις 13:30(αν είναι τυχεροί και διαμένουν πλησίον του σχολικού οικοδομήματος) τρώνε, μάλλον σπιτικό φαγητό, διαβάζουν για το σχολείο και ύστερα πηγαίνουν στο φροντιστήριο, είτε το έχουν ανάγκη είτε όχι. Τα παιδιά δουλεύουν πολύ, αγχώνονται, στεναχωριούνται, θέλουν να είναι παντού πρώτοι δεν τους αρέσει η δεύτερη θέση, δεν γνωρίζουν τη χαρά της συμμετοχής και το χειρότερο «ανησυχούν» από την παιδική τους ηλικία για το μέλλον τους και αν καταφέρουν να εισαχθούν σε κάποιο ανώτερο ή ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Τα παιδιά τρέχουν αλλά δεν ξέρουν που θέλουν να φτάσουν, ποιο στόχο να πιάσουν, τι πρέπει να μάθουν και γιατί να έχουν συνεχώς «άριστα
Ο «κόσμος των μεγάλων» διακρίνεται λοιπόν από μια τάση για «υψηλές» ταχύτητες λες και μιλάμε για πειραγμένα αυτοκίνητα που κάνουν «στοιχηματικές κόντρες» σε κάποια παραλιακή, μεσάνυχτα Σαββάτου, η μόνη άλλωστε ελεύθερη ημέρα για το σύγχρονο άτομο – γονέα - εργαζόμενο. Το κοινωνικό - οικονομικό σύστημα που έχει «αναλάβει» τις διαδικασίες προώθησης των συμφερόντων μας, διαμορφώνει με μεγάλη ευκολία το καθημερινό πρόγραμμα εργασίας αλλά και σκέψης μας πάνω σε σημαντικά και ασήμαντα προβλήματα. Οι υπερβολικά υψηλές ταχύτητες δράσης σε όλους τους τομείς δεν δίνουν το χρόνο στο σύγχρονο γονέα να εντοπίσει τα πραγματικά του προβλήματα και να επιδιώξει την επίλυσή τους, ώστε να επέλθει η πολυπόθητη ηρεμία στο οικογενειακό και εργασιακό του περιβάλλον. Οι ανάγκες πολλές, οι απαιτήσεις ακόμη περισσότερες σε μια πολυσύνθετη και συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνική πραγματικότητα.
Η τάση για απόκτηση περισσοτέρων και νέων προϊόντων, καινούριων και σύγχρονων γνώσεων, αλλά και η προσπάθεια διατήρησης του υφιστάμενου εργασιακού καθεστώτος (σε μια δύσκολη εποχή) οδηγούν τους γονείς στην ανάληψη πολλών ευθυνών και δράσεων που στις περισσότερες των περιπτώσεων λειτουργούν σε βάρος της προσωπικής τους ζωής αλλά και της ηρεμίας του οικογενειακού τους περιβάλλοντος.
24 ΩΡΕΣ
Η ημέρα έχει μόνο 24 ώρες, οι δράσεις απαιτούν περισσότερες, τα παιδιά θέλουν περισσότερη φροντίδα, χρειάζονται σύγχρονους γονείς – ενεργά μέλη του κοινωνικού όλου, με τους οποίους θα συζητούν για τα τρέχοντα, καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, θα παίρνουν συγκεκριμένες απαντήσεις για τα ερωτήματα που διατυπώνουν, δεν δέχονται την άρνηση, την απάθεια αλλά και τη φοβισμένη στάση απέναντι σε ζητήματα που πριν μερικά χρόνια, ίσως και σήμερα, ήταν ταμπού. Ζητήματα όπως το σώμα, ο έρωτας, η σεξουαλικότητα, το περιβάλλον, η μετανάστευση, τα οικονομικά συμφέροντα και κυρίως τα προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν από λανθασμένες δράσεις και επιλογές των νέων ανθρώπων.
Το σύγχρονο παιδί του 21ου αιώνα θέλει τους γονείς του να είναι μαζί σαν μια γροθιά, σαν οικογένεια, να αντιμετωπίζουν από κοινού τα προβλήματα που ανακύπτουν, επιζητά την αγάπη, απαιτεί όμως και την αγορά όλων εκείνων των αγαθών που θα το κάνουν σύγχρονο και θα το εντάξουν μέσα στην επιμέρους δυνατή ομάδα του σχολείου ή του φιλικού του κύκλου.
Παρ’ όλα αυτά θέλει να τον ενημερώσει ο γονιός του για το «trash» το κοινωνικό σκουπίδι, για την ανάγκη να είναι ο εαυτός του και να μην είναι αναγκασμένος να υποδύεται ρόλους ανάλογα με την περίσταση και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Το σύγχρονο παιδί του 21ου αιώνα είναι περισσότερο από ποτέ προβληματισμένο, αγχωμένο κι εγκλωβισμένο στα θέλω και τα πρέπει, στο δίκαιο και το άδικο, στο σωστό και το λάθος στο τίμιο και το άτιμο, στο κλέβω και στο προσφέρω, στη συνεργασία και στον ατομισμό, στο εγώ και το εμείς.
Τα παιδιά δεν θέλουν οι γονείς τους να εμφανίζονται ως «ψυχολόγοι» που κοιτάζοντας το ρολόι (λόγω των πολλών υποχρεώσεων) τους ανακοινώσουν ότι «ο χρόνος τελείωσε για σήμερα, σας περιμένω αύριο την ίδια ώρα». Επόμενο είναι να τρέξουν σε άλλες ομάδες για να βρουν διεξόδους στα ζητήματα που τους απασχολούν, θα αναζητήσουν απλά απαντήσεις, ένα άτομο για να συνομιλήσουν, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, ίσως αποκρύψουν τις φοβίες τους, γνωρίζοντας ότι ελλοχεύει πάντα η περίπτωση να μην μπορέσουν να «κρυφτούν» και αναπόφευκτα να εκτεθούν ψυχικά και κοινωνικά απέναντι σε δυνατές προσωπικότητες της επιμέρους κοινωνικής ομάδας που θέλουν να ενταχθούν.
Γνωρίζουν πότε κάποιος είναι δυνατός, πότε επηρεάζει τους γύρω τους, επιθυμούν να είναι στην κορυφή, θέλουν να μοιάσουν στους δυνατούς, θέλουν ένα δυνατό και αξιόπιστο πρότυπο.
ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ
Ιδιαίτερα η πολιτισμένη κοινωνία της οποίας είμαστε μέλη, πρέπει να σταθεί στην επιρροή που έχουν τα επιμέρους άτομα και ομάδες (λεγόμενες και δευτερογενείς φορείς κοινωνικοποίησης) στην ανάπτυξη συμπεριφορών που ίσως δεν συνάδουν με την έννοια του ανθρώπου ως πολιτισμένου όντος, έννοια που τον διαχωρίζει όπως μας έχουν μάθει από τα ζώα. Φυσικά το γεγονός ότι η σημερινή κοινωνία χαρακτηρίζεται σχεδόν από το σύνολο των πολιτών ως ζούγκλα δεν μας απασχολεί διότι κρατάμε και αναφερόμαστε πάντα γι’ αυτό το κομμάτι στο οποίο και δεν εμπλεκόμαστε.
Οι πρωτογενείς φορείς κοινωνικοποίησης, όπως είναι η οικογένεια και το σχολείο πέρα από τη διαπαιδαγώγηση και την εκπαίδευση των νεαρών μελών τους, έχουν και ευθύνη για περιορισμό, μείωση ή και εξάλειψη της επιθετικής συμπεριφοράς. Προσπαθούν να μεταβιβάσουν στη νέα γενιά αρχές, αξίες, ήθη που χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό μας αλλά και το ερέθισμα να αλλάξουν ή ακόμη και να μας απαλλάξουν από συμπτώματα που προσβάλλουν την κοινωνία μας, πάντα βέβαια με ειρηνικά μέσα και ύστερα από διαδικασίες σκέψης και συνεννόησης με τα υπόλοιπα μέλη, της αγέλης, συγνώμη, του κοινωνικού συνόλου ήθελα να πω. Βέβαια το κατά πόσο αυτό είναι εφικτό και δεν προσκρούει πάνω σε διάφορα συμφέροντα ή απέναντι στον νεανικό ενθουσιασμό είναι κάτι το οποίο απαιτεί πολύ συζήτηση και αναλύσεις από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς που συνθέτουν τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα.[1]
Ερωτήματα πλέον ανακύπτουν περισσότερο από ποτέ, ερωτήματα που έχουν να κάνουν τόσο με τη δυνατότητα για σωστή και ολοκληρωμένη ενημέρωση των παιδιών για όλα τα ζητήματα, για τις απαιτήσεις του σύγχρονου σχολείου, των δασκάλων των συμμαθητών και φίλων, χωρίς φόβο και πάθος. Οι δευτερογενείς φορείς κοινωνικοποίησης ισχυροποιούνται και διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο στη «διαπαιδαγώγηση των παίδων».
Στη σημερινή κοινωνία, μεγάλη είναι η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των προτύπων που προβάλουν. Η εικόνα, η επικοινωνιακή «πολιτική» και το προϊόν, συνθέτουν ένα πολύχρωμο δάπεδο στο οποίο όλοι είναι αναπόσπαστα κομμάτια του. Τα στερεότυπα, τα νέα ήθη, οι απόψεις κάποιων, τα θέλω και τα πιστεύω όσων έχουν τη δύναμη προβάλλονται μέσα από την εικόνα.
Επομένως έχει διαμορφωθεί μια νέα επαγγελματική ομάδα, αυτή των χειριστών συμβόλων που γνωρίζουν πώς να επηρεάζουν τις μάζες και να τις κατευθύνουν προς συγκεκριμένες λεωφόρους[2]. Η συμπεριφορά που «πρέπει» να έχει ο νέος, ποια μόδα οφείλει να ακολουθήσει, ποιο μοντέλο κινητού πρέπει να αγοράσει, και αν πρέπει να επιβληθεί (με ότι αυτό συνεπάγεται) έναντι των αδυνάμων και όσον είναι έξω από τους άτυπους «κανόνες» το σχολικού και κοινωνικού συστήματος.
Βιβλιογραφία
[1] Ανταμένκο, Β. & Ασημάκης, Π (1999), η επιθετικότητα στην οικογένεια, στο σχολείο και στην κοινωνία, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
[2] Mendras, H. (1991), Στοιχεία Κοινωνιολογίας, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
ΗΛΙΑΣ ΒΛΑΧΟΣ - Εκπαιδευτικός
Υπεύθυνος Εκπαίδευσης ΚΕΕ Ροδόπης (2003-2007)
Παρασκευή Γεωργιάδου - Φιλόλογος
Σχόλια